Menu

Święta

Czwartek, Wielki Tydzień
Rok B, II
Wielki Czwartek

Wyszukiwanie

Polecamy strony

Licznik

Liczba wyświetleń strony:
13994

Statystyki

Ufundowany przez społeczność Pruskiej Iławki jak również byłych i obecnych mieszkańców Janikowa

Duża wieś kościelna Hanshagen/Janikowo wg historycznego przekazu została założona razem z Petershagen/Pieszkowem  w roku 1336 jako wieś włościan niemieckich.

Hannushayn, bo tak nazywała się wówczas wieś, została założona na terenie leśnym na obszarze 50 włók czynszowych, resztę terenu wsi stanowiła ziemia należąca do Kościoła, oraz nie objęte podatkiem włóki sołtysów. Wieś leżała w obrębie komornictwa w Worynach, komturstwa bałgijskiego. Niemieckie średniowieczne założenie wsi łatwo można rozpoznać po formie osady: owalnicy z placem - pastwiskiem po środku. W dokumentach pierwszy raz wieś zostaje wymieniona w roku 1374, gdy wyznaczano granicę natangijsko-warmińską: ”Dalej w kierunku z Glandau/Gląd do granic miejscowości Hannushayn; wieś ta pozostanie w dobrach Zakonu, natomiast Workiejmy przynależą biskupstwu”.

Nowa wieś rozwijała się dobrze, aż do zmiany na gorsze w roku 1414, kiedy to w czasie wojny z Polską miejscowość mocno ucierpiała. Sam kościół „poniósł straty na sumę 300 Marek”. Wkrótce rozpoczęto odbudowę miejscowości, także już w 1419 roku wieś powiększyła swój obszar do 62 włók, posiadała kościół i karczmę. Ale nawet jeszcze w 1437 r. wciąż 9 ½ włók pozostawało nie obsadzonych. Karczma płaciła rocznie 2 marki czynszu.

Wojna trzynastoletnia w latach 1454/66 wyrządziła wsi prawdopodobnie też duże szkody, ale nie zachowały się żadne dokumenty na ten temat. Wkrótce, bo w roku 1469 dotknęło ją jeszcze większe nieszczęście: Hanshagen, (obszar 60 włók) z powody zaległych zobowiązań Zakonu zostało oddane w zastaw dla dowódcy najemników Paula Pregel.  Wieś z  początkowo zastawnej posiadłości z biegiem czasu stała się prawdziwą siedzibą rodziny Pregel, która w 1491 z rąk Wielkiego Mistrza otrzymała pożyczkę na zastaw. Rodzina Pregel posiadała w południowej części komornictwa Woryny duży majątek w wielkości 200 włók, który w całości w 1535 r. sprzedała rodzinie von Waldburg i von Kreyzen, przy czym Hanshagen/Janikowo i Gross Peisten/Piasty Wielkie wraz z wieloma innymi miejscowościami przypadły rodzinie von Kreyzen. Główną siedzibą majątku stały się Piasty Wielkie.

            Podczas wojny w 1520 r. wieś doznała znów sporych zniszczeń, bo jak zanotowano w roku 1539 we wsi wciąż mieszkało tylko 6 chłopów. Kościołowi udało się przetrwać te niespokojne wojenne czasy. Po wizytacji kościoła w 1541 roku zapisano, że „znajduje się on w dobrym stanie”. W czasie odnawiania parafii Petershagen w 1593 r. ze względu na jej niewielki obszar dołączono do niej trzy wsie, (ich nazwy nie zostały wymienione). W wyniku tej reorganizacji parafia Hanshagen została tak osłabiona, że patron kościoła Albrecht von Kreyzen z Piast Wielkich przeforsował, aby miejscowości Piasty Wielkie, Gruszyny, Dwórzno i Żołędnik, które do tej pory należały do parafii w Landsbergu/ Górowie,  dołączono do parafii w Janikowie. Gdy w roku 1615 Melchior von Kreytzen wybudował kościół w Piastach Wielkich, janikowski ksiądz zaczął od czasu do czasu odprawiać msze również w nowo wybudowanym  kościele. Z biegiem lat to Piasty Wielkie stały się siedzibą parafii, a kościół w Janikowie zaczął pełnić funkcję kościoła filialnego. Taki stan rzeczy trwał do 1945r.

Przez ponad 300 lat Janikowo należało do szlacheckiej rodziny von Kreyzen z Piast Wielkich. W roku 1785 wieś i folwark  liczyła 27 domostw, w 1820 ich liczba wzrosła do 30, zamieszkiwało je 188 mieszkańców. W roku 1820 nastąpiła reorganizacja majątku w związku z uwłaszczeniem chłopów, które przebiegło tu bardzo łagodnie. Dziedzic Aleksander von Kreytzen z Piast Wielkich uwłaszczył swoich chłopów już w roku 1800 i dlatego w 1820 r. w Janikowie było już 18 wieczystych dzierżawców z areałem 2015 mórg oraz 8 gospodarstw chłopskich, których obszar wynosił 1189 mórg. Do parafii należało 272 morgi, resztę ziemi dołączono do Żołędnika, który nadal pozostawał folwarkiem Piast Wielkich. Obok 26 chłopów w Janikowie mieszkało  17 pracowników majątku, razem było to 264 mieszkańców.

            Janikowscy chłopi do roku 1820 zobowiązani byli oprócz pracy na rzecz właściciela majątku do płacenia rocznego czynszu w wysokości  164 talarów oraz daniny: 7 ½ korca zboża, 7 gęsi, 42 kur i 105 jajek.  Po reformie płacili roczną rentę w kwocie 146 talarów, 13 srebrnych groszy i 4 fenigów i byli już wolnymi ludźmi. Do kas powiatu musiał być jeszcze wnoszony podatek gruntowy – 48 talarów, 18 srebrnych groszy i 4 fenigi. W porównaniu do przeprowadzenia reformy w innych szlacheckich wsiach były to bardzo dogodne warunki. Po przeprowadzeniu nowego podziału ziemi, we wsi nastąpił jej  wydatny rozwój gospodarczy, rozbudowa wielu gospodarstw, ale też i częste ich podziały, rozdrobnienie. W  1820 r. 26 chłopów posiadało 3295 mórg ziemi, a w 1831 r. było już 43 gospodarzy, ale z tylko 3172 morgami, do tego 30 bezrolnych z 40 morgami. W roku 1831 wieś liczyła 264 mieszkańców, a w 1846 było 50 budynków mieszkalnych z 376 mieszkańcami, w tym 5 katolików. W roku 1867 Janikowo osiągnęło najwyższą liczbę mieszkańców: 664 osoby, w tym 35 katolików i 25 chrześcijan innych wyznań. W 1871 r. wieś liczyła 82 budynki mieszkalne, 132 gospodarstwa domowe i 649 mieszkańców. W 1885 r. obszar wsi wynosił 996 ha, istniały 92 domy.

            W roku 1896 w wyniku pożaru spowodowanego przez uderzenie pioruna spłonął doszczętnie stary kościół.  Odbudowa nastąpiła w 1898 r. Skromny kościółek zbudowano częściowo z cegieł, a częściowo z kamieni polnych. Przednia wieża zachodnia posiadała kamienny fundament, a od XVIII-stulecia jej nadziemna, górna część była drewniana, czworokątna z maleńką wieżyczką na zwieńczeniu. Drzwi i okna miały kształt półkolistych łuków. Do 1945 roku Janikowo było kościołem filialnym parafii Piasty Wielkie i mszę święto odprawiano tutaj co drugą niedzielę. W pozostałe niedziele kantor prowadził czytanie pisma świętego, a jego żona akompaniowała mu na organach. Oprócz starego cmentarza przykościelnego istniał też jeden nowy w południowej części wsi.

             W czasie I wojny światowej Janikowo nie poniosło żadnych strat, oddziały rosyjskie dość szybko opuściły wieś. Z obawy wiele rodzin uciekło jednak na Warmię, kilka rodzin aż za Wisłę. Gdy po bitwie pod Tannenbergiem/Grunwaldem uciekinierzy wrócili z Warmii, to jednak i tak przeżyli krótką rosyjską okupację.

Szkołę wiejską założono w 1739 r. Po I wojnie światowej wybudowano nową szkołę, która zastąpiła stary budynek szkolny krytą jeszcze słomą. Ostatnimi nauczycielami i kantorami byli Wiede, Karl Reichwald i Oskar Kerwin, zajęcia prowadzili również nauczyciel Gehlhaar i nauczycielki Jurkschat, Staweno i Busch.

            Utworzona 30.09.1928 gmina Janikowo miała wielkość 978,80 ha, liczyła 94 budynki mieszkalne i  110 gospodarstw, była zamieszkana przez 438 osoby. Urząd Stanu Cywilnego znajdował się w Piastach Wielkich, Sąd w Górowie. Roczny podatek gruntowy w wysokości 6,45 Reichsmarki  wskazuje na lekkie ziemie. Przewodniczącym gminy w roku 1930 był pan Bokühn.

             Janikowo to była dość duża wieś ze sporą liczbą małych gospodarstw. We wsi żyło również kilku rzemieślników. Była też gospoda z wielką salą, w której świętowano różne uroczystości. W 1935 r. do wsi doprowadzono energię elektryczną. Istniała dosyć dobrze rozwinięta sieć dróg do Górowa (8 km) i przez Pieszkowo do stacji kolejowej w Salwarschienen/Kaniach Iławeckich (5km). Gminę zamieszkiwało w 1933 r. 462, w 1939 r. 437 osoby.

            W czasie II wojny światowej front dotarł do wsi 01.02.1945, kiedy to zostaje opanowana przez wojska radzieckie. Następnie 05.02.1945 zostaje odbita przez oddziały niemieckie, ale już 07.02.1945 ponownie przechodzi w ręce Armii Czerwonej. W czasie działań wojennych doszło do wielu zniszczeń. Od lata roku 1945 wieś znajduje się po polskiej stronie dawnego powiatu Pruska Iławka. Obecnie jest wsią, w której kościół jest kościołem filialnym parafii w Pieszkowie. Latem 1985 od uderzenia pioruna spłonęła wieża świątyni. Została odbudowana w 1989 r. Od 2005 r. na osobnej dzwonnicy kościół posiada  dzwon, na którym znajduje się napis: „Ku pamięci zmarłym z parafii Janikowo”. Dzwon został ufundowany przez dawnych mieszkańców powiatu Pruska Iławka, jak i obecnych mieszkańców wsi.

 

Widokówka-Pozdrowienia z Janikowa

Pozdrowienia z Janikowa -Pruska Iławka

Karczma,szkoła i kościół w Janikowie

Widokówka z Janikowem-kościół i karczma

Gospodarstwo Paula Hermana

Wesele rodziny Scheffler

Karczma Woider

Kościół

Staw

Młyn

Mapka byłych mieszkańców

Janikowo Galeria

Powrót

Menu dodatkowe

  • ółążść‡

Dzisiaj jest

czwartek,
28 marca 2024

(88. dzień roku)

Pogoda

Zegar

Sonda

Jak często modlisz się do Ducha Świętego?

Bardzo często

Często

Czasami

Rzadko

Bardzo rzadko


Blok reklamowy

Dźwięk

Brak pliku dźwiękowego